شیر پروانه ای یا باترفلای ولو از دسته شیرهای ربع گرد می باشد که برای باز و بسته کردن و تنظیم جریان سیال به کار می رود. شیر پروانه ای یکی از ساده‌ترین انواع شیرآلات صنعتی ست که کاربرد آن در واحدهای نفت و پتروشیمی بیشتر است با این وجود، کاربرد گسترده ای در سایر صنایع نیز دارد. این شیر ها با توجه به ساختار و طرز کار به انواع مختلفی تقسیم می شوند
ساختار شیر پروانه ای
ساختمان شیر پروانه ای از یک بدنه معمولی، یک صفحه مدور که تقریباً در وسط قرار دارد، یک دیسک جهت باز و بسته شدن مسیر سیال و لاستیک آببندی تشکیل شده است. این صفحه حول میله‌ای در حدود ۹۰ درجه می‌گردد و باز و بسته کردن آن بصورت دستی بسیار ساده است؛ کافی است اهرم شیر را به اندازه ۹۰ درجه حول محور بچرخانید، شیر به سادگی باز و بسته خواهد شد. با اینکه در طول فرایند باز و بسته شدن جریان، دیسک در مسیر سیال قرار دارد، افت فشار چندانی ایجاد نمی کند؛ چون در حالت کاملا باز، دیسک موازی با خط لوله و محور حرکت جریان سیال قرار می گیرد. در نوع متداول شیر پروانه ای از لاستیک های آب بندی الاستومری استفاده می شود، با وجود این، بسته به نوع کاربرد می توان از رینگ های سخت نیز برای این منظور استفاده کرد. محرک یا عملگر شیر پروانه ای ممکن است بر اساس سایز و نوع کاربرد آن به صورت دستی باشد یا در سایز های بزرگتر به وسیله گیربکس فشار هوا یا برق فعال شوند.
