شیر یک طرفه چدنی یک نوع کنترل‌گر است که سیالات فقط از یک طرف آن عبور می‌کنند و با وجود این نوع شیر در خط، امکان بازگشت جریان سیال وجود ندارد. این نوع شیر که به نام‌های مختلفی در صنعت شناخته می‌شود، با قرار گرفتن در خط انتقال سیالات باعث قطع و وصل شدن جریان می‌شود. شیر چدنی یک طرفه تنها در جهتی که با فلش روی آن مشخص شده است سیال را عبور می‌دهدبه همین خاطر باید به هنگام نصب آن به فلش روی شیر توجه داشت.
این نوع شیر را به هیچ وجه نباید در خلاف جهت فلشی که روی آن مشخص شده است نصب کرد. در غیر این صورت سیستم با خسارات جبران‌ناپذیری روبرو خواهد شد.
شیر خودکار چدنی در اکثر موارد در کنار شیر کشویی یکطرفه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع شیرها از جنس‌های دیگری از جمله فولاد، برنج، نیکل، استیل، برنز و آلومینیوم نیز ساخته می‌شود که جنس چدنی آن با توجه به ویژگی‌هایی که دارد بیشتر در صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
انواع شیر یک طرفه چدنی بر اساس عملکرد
انواع شیر خودکار فلنجی با توجه به مکانیزم عملکردی که دارند به دو دسته شیرهای پیستونی (سوپاپی) و لولایی (دریچه ای یا دیسکی) تقسیم‌بندی می‌شوند. شیر یک طرفه دریچه ای چدنی از نوعی دیسک ساخته شده است که روی یک پین سوار است و در جهتی که سیال در حرکت است حول پین می‌چرخد. در صورتی که جریان کاهش پیدا کند و یا قطع شود، شیر به حالت قبل خود باز گشته و از بازگشت جریان جلوگیری می‌کند. افت فشار در این نوع شیر بسیار کم است.
برای ساخت شیر یک طرفه سوپاپی چدنی از یک فنر و یک سوپاپ استفاده شده است و مناسب برای خط‌هایی است که سرعت جریان و فشار سیالات بالا است. حرکت سیال در خط و فشار وارد شده از طرف آن باعث بالا رفتن پیستون می‌شود و فنری که زیر آن قرار گرفته است پیستون را به سمت بالا می‌کشد و جریان عبور می‌کند. با قطع جریان پیستون دوباره به محل قبلی خود باز می‌گردد و از بازگشت جریان جلوگیری می‌کند. از این نوع شیر بیشتر برای پمپ‌ها، سیستم هوای فشرده و تأسیسات حرارتی استفاده می‌شود.
مزایای شیر یک طرفه چدنی
- شیر برگشتی تنها شیری است که به دلیل عملکرد خودکار آن نیاز به اپراتور ندارد.
- در صورتی که فشار سیال به حد نصاب نرسد شیر عمل نخواهد کرد.
- برای خط‌هایی که در خلاف جهت جاذبه جریان را عبور می‌دهند بهترین انتخاب است.
- نگهداری و نصب و تعمیر آن ساده است.
- قیمت مناسبی دارد.
- در فشارهای کم نیز به خوبی عمل می‌کند.
- با نصب این شیر می‌توان از خساراتی که از بازگشت جریان ممکن است پیش بیاید جلوگیری می‌کند.
- از جنس‌های مختلف آن می‌توان در صنایع گوناگون استفاده کرد.
کاربرد شیر یک طرفه فلنجی
شیر خودکار به صورتی عمل می‌کند که جریان را در یک طرف آن باز کرده و در طرف دیگر می‌بندد به همین دلیل بیشتر از آن در تجهیزات مکانیکی به منظور جلوگیری از بازگشت جریان استفاده می‌شود. به ویژه برای استفاده در کمپرسور و پمپ از اهمیت بالایی برخوردار است. در این صورت شیر یک طرفه‌ای که استفاده شده است فشاری که سمت بالا کمپرسور و پمپ افزایش داشته است به سمت پایین آن منتقل نشود.
موارد استفاده شیر برگشتی
- پالایشگاه‌ها، صنایع نفت و گاز و انتقال سیالات
- تصفیه خانه و لوله‌کشی خط انتقال آب و فاضلاب
- نیروگاه‌های برق و آب
- مورد استفاده در خطوط آب‌رسانی کشاورزی
- تأسیسات مراکز تفریحی و برج‌ها
سایز شیر چک ولو یا خودکار چدنی
شیر خودکار تحت دو استاندارد DIN و API 6D طراحی و تولید می‌شود. شیر یک طرفه کوچک فلنج دار در سایز ۳/۸ اینچ تولید می‌شود و با توجه به مورد مصرف آن تا سایز ۱۲۰ اینچ نیز تولید می‌شود. این محصول با توجه به جنسی که از آن ساخته شده است قادر است به اندازه فشار ۵۵۰ بار و دمای ۷۰۰ درجه را تحمل کند.
برندهای تولیدکننده شیر خودکار چدنی
برندهای مطرحی در زمینه تولید شیر چک ولو فعالیت دارند که عبارتند از:
- وگ امید گلستان
- وگ ایران
- میراب
- فاراب
- رادشیر
- خوشه زن
- فنا
- سام
اجزای شیرچک ولو چدنی
شیر برگشتی چدنی در تمامی مدل‌ها و انواع آن از چهار عضو اصلی ساخته شده است:
- بدنه
- دیسک که وظیفه باز و بسته شدن جریان را به عهده دارد.
- سیت که وظیفه آب‌بندی شیر را به عهده دارد.
- فنر اسپرینگ و یا پین
جنس تمامی قطعات با توجه به میزان فشاری که سیال دارد، درجه حرارت و فشار کاری متفاوت است؛ شیرهای چدنی کاربرد بیشتری دارند و برای جلوگیری از ایجاد صدمات به خط‌های صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مشخصات شیر چدنی یک طرفه ایده‌آل
شیر چک ولو ایده‌ال از ویژگی های زیر برخوردار است:
- در برابر رسوب پذیری و خوردگی بسیار مقاوم است.
- در تمامی موقعیت‌های افقی و عمودی به خوبی آب‌بندی می‌شود و از بازگشت جریان به خوبی جلوگیری می‌کند.
- شیر بدون هیچ سر و صدایی باز و بسته می‌شود.
- سوپاپ با حداقل فشار سیالات بی‌صدا و به راحتی باز می‌شود.
مقالات مرتبط : شیر یک طرفه خودکار | تفاوت شیرآلات برنجی و چدنی | انواع چدن | شیر صافی چدنی | کاربرد شیرآلات چدنی
